(98) 913 687 4610
 ایران، یزد

خاتم کاری صنایع دستی چوبی

ساعت خاتم‌کاری صنایع دستی ایران
ساعت خاتم‌کاری
نقوش هندسی خاتم‌کاری صنایع دستی ایران
نقوش خاتم‌کاری
خاتم‌کاری روی مس صنایع دستی ایران
خاتم‌کاری روی مس
پیپ خاتم‌کاری صنایع دستی ایران
پیپ خاتم‌کاری
جعبه خاتم کاری Code 302-7-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

جعبه خاتم کاری

طرح اسلیمی
کد 302-7-0 خاتم کاری چوب

آینه خاتم کاری Code 286-5-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

آینه خاتم کاری

طرح تذهیب
کد 286-5-0 خاتم کاری چوب

جعبه دستمال کاغذی خاتم کاری Code 309-2-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

جعبه دستمال کاغذی خاتم کاری

طرح گل و مرغ
کد 309-2-0 خاتم کاری چوب

شمعدان خاتم کاری Code 351-9-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

شمعدان خاتم کاری

طرح خاتم روی مس
کد 351-9-0 خاتم کاری چوب

جعبه خاتم کاری Code 303-2-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

جعبه خاتم کاری

طرح تذهیب
کد 303-2-0 خاتم کاری چوب

جعبه خاتم کاری Code 306-2-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

جعبه خاتم کاری

طرح گل و مرغ
کد 306-2-0 خاتم کاری چوب

آینه خاتم کاری Code 288-5-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

آینه خاتم کاری

طرح چوگان
کد 288-5-0 خاتم کاری چوب

آینه خاتم کاری Code 329-11-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

آینه خاتم کاری

طرح اسلیمی
کد 329-11-0 خاتم کاری چوب

ساعت خاتم کاری Code 298-2-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

ساعت خاتم کاری

طرح گل و مرغ
کد 298-2-0 خاتم کاری چوب

آجیل خوری خاتم کاری Code 350-9-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

آجیل خوری خاتم کاری

طرح خاتم روی مس
کد 350-9-0 خاتم کاری چوب

قندان خاتم کاری Code 349-9-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

قندان خاتم کاری

طرح خاتم روی مس
کد 349-9-0 خاتم کاری چوب

قندان خاتم کاری Code 349-9-2 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

قندان خاتم کاری

طرح خاتم روی مس
کد 349-9-2 خاتم کاری چوب

تنگ خاتم کاری Code 341-9-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

تنگ خاتم کاری

طرح خاتم روی مس
کد 341-9-0 خاتم کاری چوب

تابلو خاتم کاری Code 330-11-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

تابلو خاتم کاری

طرح اسلیمی
کد 330-11-0 خاتم کاری چوب

تابلو خاتم کاری Code 331-8-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

تابلو خاتم کاری

طرح چوگان
کد 331-8-0 خاتم کاری چوب

شکلات خوری پایه دار خاتم کاری Code 347-9-0 | هنر خاتم کاری در اصفهان | صنایع دستی ایران

شکلات خوری پایه دار خاتم کاری

طرح خاتم روی مس
کد 347-9-0 خاتم کاری چوب

خاتم کاری چیست؟

خاتم کاری هنر آراستن سطح اشیاء به صورتی شبیه موزائیک، با مثلث‌های کوچک است. طرح‌های گوناگون خاتم همواره به صورت اشکال منظم هندسی بوده است. این اشکال هندسی را با قراردادن مثلث‌های کوچک در کنار هم نقش‌بندی می‌کنند. مثلث‌ها را از انواع چوب، فلز و استخوان می‌سازند. هرچه مثلث‌ها ریزتر و ظریفتر باشند، خاتم مرغوب‌تر است. در یک طرح خاتم، برای ساختن کوچک‌ترین واحد هندسی، حداقل سه مثلث و برای بزرگ‌ترین آن، بیش از چهارصد مثلث به کار می‌رود. این هنر قبل از صفویه و در عهد استیلای ایلخان مغول بر ایران و به دنبال پیدایش رابطه مستقیم بین ایران و چین، به ایران راه یافته است و در عصر صفویه به اوج شکوفایی رسیده است. زیرا از طرفی حمایت حکومت از هنرمندان و از دیگر سو ایجاد روابط بازرگانی با کشورهای دیگر، به گسترش هنر خاتم کمک کرد.

خاتم سازی

در خاتم کاری، چوب، استخوان یا فلز را به صورت منشورهای مثلث القاعده برش داده و آنها را به گونه‌ای کنار هم قرار می‌دهند که برش عرضی این مثلث‌های واحد، دارای اشکال هندسی منظم باشد. سپس با سریش برش‌های نازک را با نظم و ترتیب خاصی روی ورقه نازک چوبی می‌چسبانند و پس از خشک شدن، ورقه‌ها را روی اشیای مورد نیاز جهت تزئین نصب می‌کنند. انواع چوب از مهمترین مصالح خاتم سازی است که شامل چوب‌های عناب، نارنج، افرا، گردو، کیکم، تبریزی، شمشاد، آبنوس، فوفل و بتم است. انواع استخوان نیز به علت استحکام و رنگ سفید آنها در ساخت خاتم به کار می‌روند که عبارتند از استخوان‌های شتر، اسب، گاو، همچنین عاج طبیعی فیل و عاج مصنوعی. برای استقامت خاتم ساخته شده و مراقبت از آن، فلزات رنگی مانند نقره، آلومینیوم و برنج در خاتم سازی استفاده می‌شود.

ظروف خاتم کاری

خاتم کاری یکی از ارزنده‌ترین صنایع دستی ایرانیان می‌باشد که مهد خلق آن را به استان‌های اصفهان و شیراز نسبت می‌دهند. خاتم کاری بر روی هر ظرف چوبی یا مسی می‌تواند انجام شود. ظروف خاتم کاری می‌تواند هر چیزی باشد از گلدان، شیرینی‌خوری، قندان، سنگاب و شکلات‌خوری خاتم گرفته تا جعبه خاتم کاری شده و حتی وسایل بازی مثل تخته نرد خاتم کاری که اتفاقا طرفداران زیادی هم دارد. یکی از کاربردهای اساسی ظروف خاتم کاری در هدیه تبلیغاتی و هدایای سازمانی می‌باشد که توسط سازمان‌ها و شرکت‌ها به مهمان داخلی و خارجی و یا حتی به مناسبت‌های مختلف به کارکنان شرکت ارائه می‌شود. از جمله هدایای تبلیغاتی سازمانی این هنر می‌توان به سرمه‌دان، قاب‌های خاتم‌کاری شده، قلمدان، شکلات‌خوری، جعبه جواهرات، ساعت خاتم‌کاری و جای دستمال‌کاغذی اشاره نمود.

تاریخچه خاتم کاری

تاریخچه خاتم کاری در ایران، به دوران قبل از اسلام برمی‌گردد که در آن زمان از چوب یکرنگ مکعب‌هایی به اضلاع چهار میلی‌متر می‌بریدند و با طرح‌های گوناگون روی صفحه‌ای نصب و میخکوب می‌کردند. دوران صفویه درخشان‌ترین دوره خاتم سازی در ایران است. صندوق مرقد تعدادی از امام‌زاده‌های ایران و ائمه در سامرای عراق از شاهکارهای خاتم کاری آن دوران است. در دوره زندیه و به خصوص در زمان سلطنت کریم‌خان‌زند، به علت مشوق‌هایی که برای هنرمندان در نظر گرفته می‌شد، تحولاتی در هنرهای تزیینی ایران پدید آمد و صندوق‌های مرقد ائمه در نجف و کربلا و سوریه به زیبایی طراحی شدند. در دوران قاجاریه هنر خاتم کاری رو به افول گذاشت اما در همین زمان نیز هنرمندان از خود آثاری به جا نهادند از جمله: در ورودی خزانه و حرم حضرت عبدالعظیم و در ورودی موزه ایران باستان. در دوره پهلوی کارگاه خاتم سازی در مدرسه هنرهای زیبا تشکیل شد. از آثار خاتم کاری آن دوران می‌توان به اتاق خاتم کاری کاخ مرمر، صندوق‌های مقبره ائمه و تالار خاتم کاری مجلس شورای ملی را نام برد.

خاتم کاری روی مس

هنر خاتم کاری روی سطوح مختلفی مانند چوب، سفال و فلزات صورت می‌گیرد. در بین فلزات خاتم‌کاری روی مس بسیار متدوال است زیرا مس قابلیت شکل‌پذیری بالایی دارد و شما به راحتی می‌توانید شکل محصولی که می‌خواهید خاتم‌کاری روی ظروف مسی آن را انجام دهید را در بیاورید. بدین منظور بعد از اینکه هنرمند خاتم کار، خاتم‌ها را آماده کرد آن‌ها را بر روی سطوح و ظروف مسی قرار می‌دهد. در خاتم‌کاری روی مس، تمامی ظرف مسی با خاتم پوشانده نمی‌شود و بخش‌هایی از کار به صورت مس نمایان است. در سال‌های اخیر هنر خاتم بر روی مس رونق زیادی پیدا کرده و هنر خاتم‌کاری از انحصار اشیای چوبی خارج شده است. تنوع محصولات ایجاد شده در هنر مس و خاتم خیلی زیاد است و افراد با سلیقه‌های گوناگون می‌توانند صنایع دستی مورد نظر خود را تهیه کنند. از جمله ظروف مس و خاتم می‌توان به شیرینی‌خوری، شکلات‌خوری، قندان مس و خاتم، گلدان‌ خاتم‌کاری مسی، آینه و شمعدان، آجیل‌خوری مس و خاتم، سنگاب، کشکول، سرویس شربت‌خوری، سرویس چای‌خوری، کاسه و بشقاب و تنگ مس و خاتم اشاره نمود.

مراحل خاتم کاری

ابتدا طرح خاتم توسط هنرمند خاتم کاری کشیده می‌شود. مثلث‌های چوبی، استخوانی و فلزی که ایجاد شده با استفاده از سریشم که یک نوع چسب مخصوص می‌باشد کنار هم قرار می‌گیرند و چسبانده می‌شوند. سپس با نخ آن‌ها را محکم می‌کنند. با انجام این کار به اصطلاح پره درست می‌شود. بعد از چند ساعت از این کار که گذشت نخ‌ها را باز می‌کنند و ضلع‌های طرحی که سوهان کاری شده است و تعدادی از پره‌هایی که ساخته شده را دوباره کنار هم قرار می‌دهند و با چسب می‌چسبانند. در مرحله بعد که گل پیچی نام دارد یک شش ضلعی منتظم ایجاد می‌شود که به شمسه معروف است. اطراف هر شش ضلعی، 6 سیم به وسیله چسب چسبانده می‌شود و با نخ آن را محکم می‌کنند و نتیجه آن طرح ستاره‌ای است که ایجاد می‌شود. این طرح‌ها رو تا جایی که لازم باشد تکرار می‌کنند تا به اندازه ی طرحی که مد نظر هنرمند است درآمده باشد و سپس آن را زیر فشار و پرس قرار می‌دهند. با انجام چند مرحله برش‌کاری و چسباندن لایه‌های چوب (که بسیار نازک هم می‌باشد) در اطراف آن، طرح اولیه‌ای که برای خاتم موردنیاز است ایجاد می‌شود.

وسایل خاتم کاری

برای اجرای خاتم کاری باید ابزار و وسایل لازم را با دقت و مهارت انتخاب کرد. وسایل و مواد اولیه مورد نیاز عبارت‌اند از انواع چوب، لاک، نخ پرک، سریشم، چکش، سوهان، گازانبر، ظرف رنگرزی، قلم‌مو، قیچی برای بریدن مفتول‌های فلزی، پیچ گوشتی و سمباده.

خاتم کاری امروزی

خاتم ابتدا از کنار هم قرارگرفتن مثلث‌های بزرگ شکل می‌گرفت و رنگ چوب‌های مصرفی سیاه یا سفید بود ولی به تدریج ایرانی‌های خوش سلیقه رنگ‌های قرمز، سبز، آبی و زرد را به آن اضافه کردند و به جای روی و قلع که هیچ جلوه و جلایی نداشت، از فلز برنج بهره گرفتند.

نقوش خاتم کاری

خاتم از نظر گل و نقش انواع گوناگون دارد: خاتم پره‌وار، خاتم پره‌ای، نه گلی لایه‌دار، شش و لوز، ابری ساده، ابری یک دور و دو دور، متنی سبز، جوسیمی، بته جقه‌ای، خیابانی، خاتم خطی، خاتم طاقی، عالم قمی، خاتم خیاقی و خاتم متن زنجیر سیم. مرغوب‌ترین ‌خاتم، خاتم پره وارو است.

نگهداری خاتم کاری

کلیه محصولات خاتم‌کاری شده بایستی دور از حرارت، رطوبت و نور مستقیم خورشید نگهداری شوند.
از تمیز کردن محصول با پارچه مرطوب خودداری شود. رطوبت بیش از حد ممکن است باعث حل شدن چسب بین مثلث‌ها شود و در نهایت باعث ریزش قطعات آن شود.
هیچگونه جلاسنجی بر روی سطوح خاتم استفاده نکنید.
مراقب باشید به آن ضربه وارد نشود. هنگام جابجایی بدون ایجاد هرگونه خراش سطحی بر لایه محافظ (پلی‌استر) آن را بلند کرده و باعث ریزش مثلث‌ها و آسیب تدریجی خاتم‌ها نشوید.

خرید خاتم کاری

سطح کار صاف باشد و هیچ جای خاتم کاری خالی نباشد. رنگ و مصالح به کار رفته در ساخت خاتم یکنواخت باشد. در رنگ و شکل تغییری ایجاد نشده باشد. ترمیم‌کاری‌ها و بتونه‌کاری‌ها در سطح کار مشخص نباشند.
تمامی گل‌ها و اشکال در سطح کار، زوایا و اضلاع قرینه باشند. نقش‌ها و مثلث‌ها هر چه ریزتر باشند کیفیت و ارزش کار بیشتر است. از طرح‌های غیرتکراری و پیچیده استفاده شده باشد. از چندضلعی‌هایی که بیش از شش ضلع داشته باشند، استفاده شده باشد. پشت برش‌های خاتم دارای پوشش آستر و چسب مرغوب باشد.

مراکز خاتم کاری

مهم‌ترین مراکز خاتم ایران در گذشته، شهرهای شیراز، اصفهان و تهران بودند که هرکدام در روزگاری مرکز خلافت و حکومت بودند .
شهرهای شیراز و اصفهان از نظر کثرت کارگاه‌ها و هنرمندان و نیز از نظر ظرافت و زیبایی آثار هنری در ساخت خاتم شهرتی ماندگار کسب کرده‌اند.
در حال حاضر، مهم‌ترین مراکز تهیه و تولید خاتم در ایران به ترتیب: شهرهای اصفهان، شیراز و تهران می‌باشند. شیراز را زادگاه و اصفهان را هم‌اکنون می‌توان به عنوان پایگاه این هنر فاخر و برجسته از مجموعه صنایع دستی ایران نام برد.

خاتم‌كاری و رطوبت

رطوبت بیش از حد، جذب محصول خاتم‌كاری شده و باعث تورم مواد آن می‌شود و به مرور الیاف و اتصالات آن سست خواهد شد. از طرف دیگر، اگر رطوبت محیط كم باشد، باعث خشک شدن و ترک‌ خوردن آنها می‌شود. سطح رطوبت محیط باید بین ۴۰ تا ۵۵ درصد نگه داشته شود.

خاتم‌كاری و دمای محیط

تغییرات ناگهانی حرارت، ممكن است به ساختار ظریف محصول خاتم‌كاری، آسیب برساند و باعث ترک خوردن، تغییر شکل یا تغییر رنگش شود. برای حفظ زیبایی و دوام آثار خاتم‌‌کاری، دمای محیط نگهداری باید در محدوده ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتی‌گراد باشد.

خاتم‌كاری و نور خورشید

کلیه محصولات خاتم‌کاری شده بایستی دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شوند. تابش مستقیم خورشید باعث تغییر رنگ، پوسیدگی و کاهش دوام محصول می‌شود. بهتر است با استفاده از پرده، این آثار را از تابش مستقیم خورشید محافظت كنید.

نظافت محصول خاتم‌كاری

از تمیز کردن محصول با پارچه مرطوب خودداری شود. رطوبت بیش از حد ممکن است باعث حل شدن چسب بین مثلث‌ها شده و در نهایت باعث ریزش قطعات آن شود. برای تمیز كردن آنها از پارچه‌های نرم و خشک استفاده كنید.

خاتم و مواد شیمیایی

از مواد شیمیایی قوی اجتناب کنید. نیازی به استفاده از شوینده‌ها و اسپری‌های پاک کننده نیست و یک دستمال نرم و کمی مرطوب کافی است. همچنین فشار زیاد در هنگام تمیز کردن نیز می‌تواند آسیب زننده باشد.

پوشش پلی‌استر

برای محافظت محصولات خاتم‌کاری، آنها را در پوشش پلی‌استر قرار می‌دهند که این پوشش، به مرور زمان و به دلیل شرایط مختلف دچار آسیب می‌شود. توصیه می‌شود که پوشش پلی‌استر را در بازه‌های زمانی مختلف تعویض کنید.

جابجایی آثار خاتم‌کاری

هنگام جابجاكردن محصولات خاتم‌كاری، مراقب باشید به آن ضربه وارد نشود. هنگام بلند كردن آن، مراقب باشید هیچگونه خراش سطحی بر لایه محافظ پلی‌استر وارد نكنید زیرا باعث ریزش مثلث‌ها و آسیب تدریجی خاتم‌ها می‌شود. از جابجایی‌‌های مکرر و غیرضروری آثار خاتم‌کاری پرهیز کنید. این آثار نباید تحت هیچ شرایطی در معرض تکان‌های شدید و ضربات ناگهانی قرار گیرند. استفاده از وسایل نقلیه مناسب و مجهز به سیستم‌های تعلیق و ضربه‌گیر می‌تواند به کاهش خطرات احتمالی کمک کند.

بسته‌بندی خاتم‌کاری

هنگام حمل‌‌ونقل آثار خاتم‌کاری، بسته‌‌بندی محصول خیلی مهم است. این محصولات باید در جعبه‌های محکم که در برابر ضربه و فشار مقاوم هستند، بسته‌بندی شوند. بهتر است از موادی مانند فوم، پلاستیک حباب‌دار و یا پارچه‌های نرم برای پیچیدن آثار استفاده شود تا از خش و آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود. مواد حفاظتی باید طوری انتخاب شوند که از تماس مستقیم آثار با جعبه جلوگیری کنند و در عین حال امکان تنفس مناسب را برای آثار فراهم کنند تا از تغییرات رطوبت و دما در طول مسیر جلوگیری شود.

خاتم و حشرات موذی

حشرات موذی و موریانه‌ها به چوب علاقه‌مند هستند و اگر لوازم چوبی کثیف یا قدیمی باشند این حشرات به درون آن‌ها نفوذ کرده و درون چوب تخم‌گذاری می‌کنند و طی چند وقت چوب پوسیده می‌شود. موریانه‌هایی هستند که محکم‌ترین و با دوام‌ترین چوب‌ها را می‌خورند و آن‌ها را ویران می‌کنند. بنابراین باید تمامی وسایل چوبی منزل خود را از کثیفی دور کنید و به‌طور مرتب تمیز نمایید. در فصل‌های بهار و تابستان که تعداد این حشرات زیاد است اطراف وسایل چوبی خود را سم‌پاشی نمایید تا حشرات به درون آن نفوذ نکنند.

ماه رمضان در کشورهای مختلف

رمضان در کشورهای مختلف

سفره افطار، تزیین خیابان ها
جشنواره رمضان

جشنواره رمضان

هالووین در کشورهای مختلف

هالووین در کشورهای مختلف

معرفی 20 فستیوال هالووینی
جشنواره هالووین

فستیوال هالووین

زمستان در کشورهای مختلف

زمستان در کشورهای مختلف

معرفی 20 فستیوال برفی
جشنواره برفی

فستیوال زمستانی

روز ولنتاین در کشورهای مختلف

ولنتاین در کشورهای مختلف

معرفی 23 فستیوال ولنتاینی
شب یلدا در کشورهای مختلف

یلدا در کشورهای مختلف

آشنایی با 21 فستیوال یلدایی
جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان

جاهای دیدنی چابهار

جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان
سوغات خوراکی و صنایع دستی چابهار

سوغات چابهار

از چابهار چه بخریم؟
سوغات خوراکی و صنایع دستی اصفهان

سوغات اصفهان

از اصفهان چه بخریم؟