(98) 913 687 4610
 ایران، یزد

قلمزنی هنر تزیین و نقش‌زنی اشیاء فلزی

بشقاب قلم‌زنی | هنر قلم‌زنی نقاشی و برجسته کاری روی فلزات | صنایع دستی ایران
بشقاب قلم‌زنی
تابلو قلم‌زنی | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات | صنایع دستی ایران
تابلو قلم‌زنی
قلم‌زنی نقره | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات | صنایع دستی ایران
قلم‌زنی نقره
قلم‌زنی برجسته | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات | صنایع دستی ایران
قلم‌زنی برجسته
سینی قلمزنی طرح 205-9-0 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

سینی قلمزنی

طرح هخامنشی
کد 205-9-0 قلمزنی روی مس

سینی قلمزنی طرح 203-9-0 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

سینی قلمزنی

طرح گل و مرغ
کد 203-9-0 قلمزنی روی مس

بشقاب قلمزنی طرح 180-9-2 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

بشقاب قلمزنی

طرح شکار
کد 180-9-2 قلمزنی روی مس

تابلو قلمزنی طرح 172-10-0 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

تابلو قلمزنی

طرح شاهنامه
کد 172-10-0 قلمزنی روی مس

بشقاب قلمزنی طرح 184-9-4 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

بشقاب قلمزنی

طرح ایران باستان
کد 184-9-4 قلمزنی روی مس

بشقاب قلمزنی طرح 183-10-2 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

بشقاب قلمزنی

طرح هخامنشی
کد 183-10-2 قلمزنی روی مس

تابلو قلمزنی طرح 174-10-3 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

تابلو قلمزنی

طرح گل و مرغ
کد 174-10-3 قلمزنی روی مس

بشقاب قلمزنی طرح 184-9-2 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

بشقاب قلمزنی

طرح ایران باستان
کد 184-9-2 قلمزنی روی مس

گلدان قلمزنی طرح 471-9-0 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

گلدان قلمزنی

طرح ایران باستان
کد 471-9-0 قلمزنی روی مس

گلدان قلمزنی طرح 194-10-2 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

گلدان قلمزنی

طرح هخامنشی
کد 194-10-2 قلمزنی روی مس

بشقاب قلمزنی طرح 181-9-0 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

بشقاب قلمزنی

طرح غزال
کد 181-9-0 قلمزنی روی مس

قندان قلمزنی طرح 177-9-0 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

قندان قلمزنی

طرح هخامنشی
کد 177-9-0 قلمزنی روی مس

سینی قلمزنی طرح 202-9-0 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

سینی قلمزنی

طرح خانم
کد 202-9-0 قلمزنی روی مس

سینی قلمزنی طرح 199-9-4 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

سینی قلمزنی

طرح اسلیمی
کد 199-9-4 قلمزنی روی مس

قندان قلمزنی طرح 474-10-0 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

قندان قلمزنی

طرح ایران باستان
کد 474-10-0 قلمزنی روی مس

گلدان قلمزنی طرح 472-2-0 | نقاشی و برجسته کاری روی فلزات صنایع دستی ایران

گلدان قلمزنی

طرح گل
کد 472-2-0 قلمزنی روی مس

قلمزنی چیست؟

قلم‌زنی عبارت است از تزیین و کندن نقوش بر روی اشیای فلزی مانند مس، طلا، نقره و برنج. به عبارت دیگر ایجاد خطوط و نقوش به وسیله قلم با ضربه چکش و بر روی اجسام فلزی، قلم‌زنی نامیده می‌شود. مس به سبب نرمی و شکل‌پذیری که دارد، در هنر قلم‌زنی متداول‌تر از سایر فلزات است. به اعتقاد باستان‌شناسان و مورخان هنر، مس نخستین فلزی است که در هنر فلزکاری و قلم‌زنی مورد توجه انسان قرار گرفته است. هنر قلم‌زنی یکی از رشته‌های هنرهای سنتی ایران است که می‌توان آن را در ردۀ هنرهای صناعی و در گروه فلزکاری قرار داد. مانند بسیاری از هنرهای سنتی و صنایع دستی دیگر، اصفهان مرکز مهم تولید آثار قلم‌زنی است.

قلمزنی اصفهان

قلم‌زنی اصفهان از جمله صنایع دستی شهر اصفهان است که قدمت آن به هزاران سال قبل از میلاد حضرت مسیح می‌رسد. هرکدام از نقش و نگارهای تولید شده بر روی سطح ظروف قلم‌زنی شده، نماد دوره‌ای هستند که در آن ساخته شده‌اند. ازجمله نقوش زیبا می‌توان به قلم‌زنی گل و مرغ اشاره نمود که با الهام گرفتن از نقاشی‌های سنتی قدیمی بر روی ظروف مسی قلم‌زنی می‌شوند. ظروف قلم‌زنی اصفهان و انواع تابلو قلم‌زنی اصفهان در بین ایرانیان و گردشگران خارجی محبوبیت زیادی دارد. شهر اصفهان از گذشته تا کنون شاهد اساتید قلم‌زنی ماهری بوده است که علاوه بر تولید آثار بسیار فاخر هنری، به آموزش دوست‌داران این هنر نیز پرداخته‌اند.

وسایل قلمزنی

چکش، قلم، کُنده و تسمه ابزار اصلی قلم‌زنی و ابزارهای ذوب قیر، قیرریزی، قیربرداری، آماده‌سازی بوم، پیاده کردن طرح و ابزار پرداخت، ابزار جانبی قلمزنی هستند.
چکش قلمزنی: قلمزن با آن بر انتهای قلم ضربه زده و باعث حرکت قلم روی سطح فلز می‌شود. چکش باید کم‌وزن و دارای دسته ظریف و باریک باشد.
کُنده: بخشی از تنه درخت برای گذاشتن زمینه کار روی آن
تسمه: از جنس چرم، پلاستیک یا پارچه می‌باشد و برای ثابت نگه داشتن قطعه کار روی کنده بکار می‌رود.
قلم: میله‌‌‌ای فولادی با ضخامت قلم تحریر است که برای نقش زدن روی فلز بکار می‌رود. قلم منبت‌کاری، ریزه‌کاری و قلم مشبک‌کاری از انواع قلم قلمزنی هستند.

تاریخچه قلمزنی

مادها: از دوران مادها (7 قرن قبل از میلاد مسیح)، مجسمه‌های فلزی با نقش و نگار حیوانات که مربوط به آشوری‌ها و سکایی‌هاست در سنندج پیدا شده‌است.
هخامنشیان: به علت حمایت شاهان هخامنشی، شاهد اوج گرفتن هنر قلم‌زنی در این دوران هستیم که دو لوح سیمین و زرین به جای مانده آن دوران هستند.
سلوکیان: در این دوره به دلیل نفوذ هنر یونانیان، شاهد حضور سبک‌های هلنی بر روی ظروف قلم‌زنی هستیم.
اشکانیان: در دوره اشکانیان قلمزنی روی نقره، طلا و مفرغ رواج پیدا کرد.
ساسانیان: در دوره ساسانیان شاهد اوج گرفتن روابط شاهان ایران با یونان و روم هستیم و به همین دلیل نقش و نگارهای درآمیخته در فلزات، از سبک‌های یونانی و رومی تاثیر گرفته است. سبک‌های قلم زنی چکش‌کاری ورق سرد، تولید ظروف آستردار و تراش به کمک چرخ به این هنر اضافه شدند.

انواع قلم‌زنی

سبک ریزه‌کاری: بوم فلزی را با استفاده از نقوش ریز و ظریف قلم‌زنی می‌کنند.
سبک برجسته‌کاری: پشت بوم فلزی را قیر می‌ریزند و طرح اصلی را نیم‌بُر (تثبیت) می‌کنند. بعد از طی چند مرحله قیرریزی و جداکردن قیر از طرح، طرح اصلی برجسته می‌شود.
سبک عکسی: با ایجاد سایه-خط در زمینه، طرح اصلی را نشان می‌دهند، معمولا طرح‌های ختایی بکار می‌رود.
سبک منبت: بعد از نیم‌بُر کردن، زمینه را پایین می‌برند تا طرح اصلی به صورت نیم برجسته نمایان شود. بعد با قلم‌های آج‌دار و بدون آج روسازی می‌کنند.
سبک مشبک: پس از انتقال طرح به وسیله قلم نیم‌بر، طرح را ثابت می‌کنند.
سبک قلم‌گیری: از این روش برای کنده‌کاری و حکاکی فلز استفاده می‌شود. قلم این سبک مخروطی‌ شکل است و حالتی شیار مانند بر سطح فلز ایجاد می‌کند.

قلم‌زنی نقره

ساخت اشیاء نقره و قلم‌زنی روی آنها از گذشته‌های دور در ایران رواج داشته است. پس از ساخت محصول نقره آن را به کارگاه قلم‌زنی می‌برند. در کارگاه قلم‌زنی ابتدا طرح را به طور ذهنی و بدون استفاده از الگو بر روی محصول پیاده نموده و سپس با چکش و قلم آهنی آن را قلم‌زنی می‌نمایند. وسایل کار قلم‌زنی نقره شامل انواع سوهان، قیچی، مته، قالب، قلم، اره کمانی، چکش، سندان، پرگار، میز چوبی، گیره و چرخ پرداخت است. قلم‌زنی نقره دارای سه سبک مختلف در ایران است. در سبک شیراز بیشتر از نقوش هخامنشی، ساسانی و گل و مرغ استفاده می‌شود. در سبک تبریز برای حرکت قلم از حرکت و فشار مچ دست استفاده می‌شود و در سبک اصفهان از ضربات چکش. لذا قلم تبریز صاف و کم عمق است و قلم اصفهان عمیق است. از قلم‌زنی نقره برای تهیه آثاری از جمله گلدان، جام تزیینی، تابلو و انگشتر نقره استفاده می‌شود. قلم‌زنی روی نقره در دو کارگاه مجزای کارگاه ساخت و کارگاه قلم‌زنی انجام می‌شود.

مراحل قلم‌زنی

۱. قیرگیری: ابتدا گچ و قیر را با هم مخلوط کرده و ملات حاصله را به پشت فلز می‌ریزند.
۲. انتقال طرح بر سطح کار: طرح را یا با کاربن و یا با کاغذ به روی سطح اثر اجرا می‌کنند.
۳. نیم بُر کردن: با استفاده از قلم نیم بُر خطوط کار را بیرون آورده و به اصطلاح اثر را نیم بُر می‌کنند.
۴. برجسته کاری: ملات گچ و قیر را به پشت اثر ریخته و به وسیله قلم آن را برجسته می‌کنند.
۵. روسازی: با قلم‌های مختلف مانند نیم بُر، کاس، ناخنی و توپوک جزییات را از دل کار درمی‌آورند.
۶. پرداخت نهایی: در این مرحله، هنرمند تنها به ظرافت‌ها و خطوط جزیی اثر پرداخته و آخرین قلم‌های خود را بر روی سطح کار می‌کوبد.

ظروف قلم‌زنی

محصولات قلم‌زنی دارای تنوع زیادی از وسایل آشپزخانه گرفته تا محصولات ویترینی و تزیینی هستند. ظروف قلم‌زنی شده شامل شکلات‌خوری، سماور، جام، مجمع، کشکول، سینی، کاسه، تنگ، شیرینی‌خوری، میوه‌خوری، سرویس چای‌خوری و آجیل‌خوری است که در انواع قلم‌زنی مس، قلم‌زنی نقره و قلم‌زنی برنج عرضه می‌شوند. تابلو، بشقاب و گلدان محبوبت‌ترین کارهای قلم‌زنی تزیینی می‌باشند. از بشقاب مسی و تابلوی قلم‌زنی برای هدایای تبلیغاتی استفاده بیشتری می‌گردد. هنر قلم‌زنی را نمی‌توان صرفا در کوبیدن چکش بر روی قلم و حرکت دادن آن بر روی سطح فلز برای ایجاد اشکال و نمادها دانست، بلکه هنرمندی که به حرفه قلم‌زنی مشغول است اگر از ذوق و علاقه شخصی بی‌بهره باشد قطعا زیبایی و ریزه‌کاری وجود نخواهد داشت.

کیفیت قلم‌زنی

مهمترین نکته در ارزیابی کیفیت اثر قلم‌زنی دست‌ساز یا ماشینی (پرسی) بودن کالای قلم‌زنی است. کارهای پرسی سبک هستند و دستگاه نمی‌تواند روی یک ورقه ضخیم مس یا برنج نقش ایجاد کند. نقوش پرسی کاملا منظم هستند و کجی‌ای در آنها دیده نمی‌شود. درحالی که نقوش کار دستی کاملا هم‌شکل نیستند و در بعضی از خطوط آن کجی دیده می‌شود. کارهای پرسی مشبک، سوراخ‌ها و پنجره‌های کاملا یک‌اندازه و منظم دارند اما کار مشبک دستی علاوه بر اینکه در بعضی قسمت‌ها ناصافی داشته، گاهی حتی اندازه‌های کاملا یکسانی هم ندارد. کارهای پرسی خیلی ارزان‌تر از کارهای دستی است. هرچه زمینه کار جزئیات بیشتری داشته باشد نشانه مرغوبیت و ارزش بالای محصول است.

پاکسازی ظروف قلمزنی

برای نگهداری بهینه محصولات فلزی تزئینی، باید آنها را بصورت دوره‌ای پاکسازی کرد. بدین منظور از میکروفیبر نرم، تمیز و خشک یا پارچه گردگیر استفاده شود. برای تمیز کردن ظروف قلمزنی از مواد شوینده شیمیایی استفاده نکنید و به جای آن، از اسفنج آغشته به سرکه، رب‌گوجه یا آبلیمو استفاده کنید.

نظافت مجسمه‌های فلزی

معمولاً مجسمه‌های هنری فلزی که در داخل خانه نگهداری می‌شوند، به جز غبارگیری گهگاهی برای جلوگیری از تجمع گرد و غبار یا تار عنکبوت، به تعمیر و نگهداری کمی نیاز دارند. اگر مجسمه فلزی شما در فضای باز است و در معرض باران/برف یا گردوخاک مکرر قرار دارد، توصیه می‌کنیم حداقل سالی یک‌بار آن را با یک پوشش شفاف محافظ اسپری کنید.

قلمزنی و دمای محیط

برای نگهداری محصولات فلزی، باید آنها را در دمای مناسب نگهداری کرد. دمای بالا می‌تواند باعث اکسیداسیون و آلودگی محصول شود، در حالی که دمای پایین ممکن است باعث تغییر شکل و سختی محصول شود. بهترین دمای نگهداری برای محصولات قلمزنی، بین 15 تا 30 درجه سانتیگراد است.

ظروف قلمزنی و رطوبت

محصولات قلمزنی را در جای خشک و دور از رطوبت نگهداری کنید. سعی کنید ظروف قلمزنی در جاهایی مانند آشپزخانه اصلا قرار ندهید. هنگام حمل محصولات قلمزنی، حتما بسته‌بندی خشک و مناسب انجام دهید.

طول عمر ظروف قلمزنی

آلیاژ برنج سخت و محکم است و ظروف برنجی قلمزنی شده، دیرتر سیاه یا خراب می‌شوند. ظروف مسی قلمزنی شده که قلع‌اندود شده‌اند سیاه نمی‌شوند و دیرتر از ظروف مسی قرمزرنگ، کثیف می‌شوند.

لمس ظروف قلمزنی

پوست ما به طور طبیعی رطوبت، نمک و چربی تولید می‌کند که در صورت لمس شی، به سطح آن منتقل می‌شود. اینها روی فلز می‌نشینند و به مرور زمان می‌توانند باعث خوردگی سطح آن شوند.

ماه رمضان در کشورهای مختلف

رمضان در کشورهای مختلف

سفره افطار، تزیین خیابان ها
جشنواره رمضان

جشنواره رمضان

هالووین در کشورهای مختلف

هالووین در کشورهای مختلف

معرفی 20 فستیوال هالووینی
جشنواره هالووین

فستیوال هالووین

زمستان در کشورهای مختلف

زمستان در کشورهای مختلف

معرفی 20 فستیوال برفی
جشنواره برفی

فستیوال زمستانی

روز ولنتاین در کشورهای مختلف

ولنتاین در کشورهای مختلف

معرفی 23 فستیوال ولنتاینی
شب یلدا در کشورهای مختلف

یلدا در کشورهای مختلف

آشنایی با 21 فستیوال یلدایی
جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان

جاهای دیدنی چابهار

جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان
سوغات خوراکی و صنایع دستی چابهار

سوغات چابهار

از چابهار چه بخریم؟
سوغات خوراکی و صنایع دستی اصفهان

سوغات اصفهان

از اصفهان چه بخریم؟