غذاهای محلی میبد یزد

آش شولی یزدی

آش شولی که با استفاده از اسفناج، شوید، شنبلیله و آرد تهیه می‌شود پای ثابت سفره شب یلدای یزدی‌ها است. این آش که قدمتش به ۵۰۰ سال می‌رسد، در فهرست آثار غیرمملوس فرهنگی یزد به ثبت رسیده‌است. آش شولی به علت شل بودن و قوام آن با نام «شولی» شناخته می‌شود و غذایی بسیار مناسب برای سرماخوردگی است. این آش معمولا با سرکه یا رب‌انار مزه‌دار می‌شود. برای تهیه آش شولی زمستانه، ماش و شلغم و برای تهیه آش شولی تابستانه عدس و چغندر بکار می‌رود.

آش آبادان میبد

آش آبادانی یکی از انواع غذاهای خوشمزه و سنتی ایرانی است که در اکثر شهرهای ایران پخت می‌شود. برای تهیه این آش، برنج، گوشت گوسفندی، جو، لوبیاچیتی، نخود، عدس، تره، ترخون خشک، مرزه خشک و ادویه‌جات استفاده می‌شود. اگر برای صرف صبحانه در میبد به دنبال چیزی متفاوت از صبحانه‌های متداول هستید، آش آبادان پیشنهاد می‌شود. این آش در اکثر آشپزخانه‌های بیرون‌بر میبد پخت می‌شود. آش آبادان ظاهری شبیه آش شله‌قلمکار دارد و برای صرف آن نیازی به ترشی و نعناع داغ نیست. البته بعضی‌ها آن را با کشک و نعناع داغ صرف می‌کنند.

آش گندم یزدی (آش حسین)

آش گندم یک غذای محلی استان یزد است که به طور سنتی در زمستان و عزاداری‌های ماه محرم طبخ می‌شود. از گوشت گوسفندی، بلغور گندم، لوبیا قرمز، نخود، عدس، پیاز، دنبه و ادویه تهیه می‌شود. اگر در ایام محرم به میبد سفر کنید، صدها نفر را در گوشه خیابان‌ها می‌بینید که دور ده‌ها دیگ بزرگ جمع شده و با ملاقه‌های بلند آنها را به هم می‌زنند و آش گندم می‌پزند. یک کار خیابانی فوق‌العاده جالب که قبل از طلوع آفتاب صورت می‌گیرد. از طرف دیگر شاهد صف طولانی از مردم هستید که ایستاده‌اند تا آن را برای صبحانه تهیه کنند. به علت اینکه این آش در ایام عزاداری محرم و صفر بین عزاداران پخش می‌شود به آش حسین نیز معروف است.

آش کدو حلوایی میبد

آش کدو حلوایی مخصوص شهرستان‌های اردکان و تفت استان یزد است که در فصل سرد زمستان طبخ می‌شود. عدس، لوبیا، ماش، نخود، شوید، روغن، آرد و کدو حلوایی در تهیه این آش محلی، بکار می‌روند. آش کدو حلوایی در مناطق دیگر ایران از جمله اصفهان، گیلان و قم، با کمی تفاوت طبخ می‌شود.

آش آلو یزدی

برای تهیه آش آلو یزدی از برنج، لپه، آلو خشک، گوشت چرخ‌کرده، سبزی آش و ادویه استفاده می‌شود. این آش برای بهبود یبوست، کاهش قندخون، جلوگیری از پوکی استخوان و کاهش کلسترول مناسب می‌باشد.

قیمه نخود یزدی

تفاوت خورش قیمه نخود یزدی با قیمه کلاسیک این است که آن را به‌جای لپه با نخود دو تکه شده می‌پزند. این خورش، طعم و مزه‌ای شبیه به آبگوشت دارد. گوشت قرمز، پیاز خردشده، لیموعمانی، دارچین، هل و زردچوبه مواد تشکیل دهنده قیمه یزدی هستند. این قیمه با پلو زعفرانی سرو می‌شود و از غذاهای سنتی یزد است.

قلیه کدو تنبل یزدی

قلیه کدوتنیل (کدوحلوایی) غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان است که در طبخ آن از کدوتنبل، لوبیا قرمز، ماش، برنج، پیاز، دارچین و فلفل سیاه استفاده می‌شود.

خورش به آلو یزدی

در تهیه خورش به آلو از گوشت گاو، گوشت گوشفند، بوقلمون یا مرغ استفاده می‌شود. چاشنی‌هایی که به آن اضافه می‌شود شامل رب گوجه فرنگی، آبلیمو و شکر است.

فسنجون یزدی

در تهیه خورش فسنجان یزدی (متنجیه) علاوه بر گوشت، گردو و رب‌انار که در تمام فسنجان‌ها مشترک است، به ترش و چغندر نیز استفاده می‌شود و مزه آن را بسیار متفاوت می‌کند. این خورش خون‌ساز و تقویت‌کننده بدن است و برای زنان باردار و شیرده مناسب است.

کله گیپا میبد

کله گیپا یا سیرابی از جمله غذاهایی است که در مناسبت‌های خاص مانند شب یلدا، تهیه می‌شود. مواد داخل دلمه شامل برنج، عدس، لپه، پیاز، برگه زردآلو، آلبالو پودرشده یا زرشک می‌باشد که آنها را در داخل سیرابی تمیز شده می‌ریزند و پس از دوختن سیرابی آن را در آب کله‌پاچه می‌پزند.

نان سوروک میبد

نان سوروک یک نان روغنی می‌باشد که بیشتر برای خیرات گذشتگان تهیه می‌شود و به اعتقاد بعضی از مردم، بوی مرده را از خانه می‌برد. این نان جزو غذاهای سنتی زرتشتیان هم محسوب می‌شود و به آن سیروگ گویند. مسلمانان یزد معمولاً سوروک را پنج‌شنبه شب‌ها به عنوان خیرات اموات تهیه می‌کنند. زرتشتیان معمولا برای جشن‌های آیینی و سوگواری‌ها آن را پخت می‌کنند. نحوه مصرف سیروگ در جشن‌ و سوگواری متفاوت است. در جشن‌ها روی سیروگ شکر و دارچین می‌ریزند یا با پشمک سرو می‌کنند، اما در سوگواری بدون شکر با حلوا یا تخم‌مرغ مصرف می‌شود. این نان یکی از اجزای اصلی سفره گاهنبار زرتشتیان نیز محسوب می‌شود.

نان لتیر میبد

نان لتیر یکی از ساده‌ترین نان‌های یزدی است که روی نان مخلوطی از کنجد و سیاه‌دانه قرار می‌گیرد. این نان خوشمزه برای میان‌وعده یا صبحانه تهیه می‌شود.

فالوده یزدی

دسری خنک و تابستانی که از نشاسته و شکر درست می‌شود. در شهر‌های مختلف به سبک‌های متنوعی تهیه می‌شود.

خورش سیب یزدی

خورش سیب از دسته غذاهایی است که در شهرهای مختلف ایران پخته می‌شود، اما یزد این غذا را به نام خود ثبت کرده است. در این خورش ترکیبات قیمه مانند لپه، گوشت، لیموعمانی، رب‌گوجه و گوجه‌فرنگی وجود دارد. علاوه بر آن، سیب شیرین، زعفران، دارچین و چاشنی‌های دیگر نیز در خورش سیب استفاده می‌شود.

آش جو گاو یزدی

آش جو گاو جزو غذاهای سنتی یزد و اردکان است. این آش به صورت لایه‌لایه پخته می‌شود. یعنی ابتدا یک لایه خمیر کف دیگ پهن می‌کنند و روی آن را با مایه‌ای که از گوشت، سبزیجات و حبوبات تشکیل شده است، می‌پوشانند. سپس یک لایه خمیر دیگر روی آن قرار می‌دهند. این کار را تا پر شدن دیگ ادامه می‌دهند. آش جو گاو باید روی حرارت ملایم و به مدت نسبتا طولانی دم بکشد.

ماقوت یزدی

ماقوت یکی از دسرهای سنتی یزد است که مزه‌ای شبیه به فالوده یزدی دارد. این دسر ظاهری شبیه به ژله و کارامل دارد و برای تهیه آن، از نشاسته، گل خشک، گلاب، زعفران، خلال بادام و خلال پسته استفاده می‌شود.

آش آبغوره میبد

آش آبغوره یک وعده مناسب برای ظهر گرم تابستان به منظور رفع عطش است. برای تهیه این آش خوشمزه به آبغوره، بلغور گندم، لوبیاچشم‌بلبلی، برنج، آب مرغ یا آب گوشت، عدس و سبزی آش نیاز دارید.

آش گشنیز میبد

آش گشنیز یا شوربا از غذاهای محلی یزد برای عصرهای پاییز و زمستان است. مواد لازم برای تهیه آش گشنیز یزدی عبارتند از گوشت چرخ‌کرده، پیاز، شوید تازه یا خشک، سبزی آش، برنج نیم‌دانه و شلغم. مواد مقوی آش گشنیز آن را به یکی از مفیدترین غذاهای دوران سرماخوردگی تبدیل کرده است.

اشکنه یزدی

اشکنه غذایی سبک است که معمولا برای شام تهیه می‌شود. سیب‌زمینی، پیاز، شنبلیله خشک یا تر، آرد و ادویه‌جات مواد مورد نیاز برای پخت اشکنه یزدی هستند.

کوفته نخودچی یزدی

کوفته جزو پرطرفدارترین غذاهای ایرانی است که در شهرهای مختلف ایران طبخ می‌شود. از میان کوفته‌های ایرانی، کوفته تبریزی و کوفته یزدی معروف تر هستند. برای پخت کوفته نخودچی، از گوشت چرخ کرده، آرد نخودچی و سبزیجات معطر استفاده می‌شود.

مشتک میبد

مشتک (Moshtok) یک میان‌وعده خوشمزه است که مخصوصا برای بچه مدرسه‌ای‌ها بسیار مناسب است. مقداری نان خشک کوبیده شده را همراه با پنیر، پیاز رنده شده، گردوی خرد شده و زیره سبز مخلوط می‌کنند و بعد از ورز دادن، با دست به آن شکل می‌دهند. می‌توانید به ترکیب فوق، تره و پیازچه خرد شده هم اضافه کنید.

خورش گل همی میبد

یکی از غذاهای سنتی زرتشتیان یزد، خورش گَلِ هَمی است که تقریبا شبیه یتیمچه است. طبق آداب زرتشتیان در روزهایی از ماه باید از کشتن حیوانات سودمند پرهیز کرد و نباید گوشت خورد. به آن روزها روز نَبُر گویند. خورش گل همی یکی از غذاهایی است که در این روزها تهیه و میل می‌شود. کدو، بادمجان، سیب‌زمینی، پیاز، گل کلم و هویج را خرد می‌کنند و ادویه و کمی روغن می‌ریزند و کمی که پخت گوجه‌فرنگی اضافه می‌کنند.

خوراک چاشنی میبد

تعجب نکنید. چاشنی هم می‌تواند نام غذا باشد. همانطور که در بخش خورش گل همی اشاره شد، زرتشتی‌ها چهار روز در ماه را گوشت نمی‌خورند. این چهار روز به روز نبُر معروف است که اشاره به نبریدن سر حیوانات دارد. چاشنی از غذاهای گیاهی است که مخصوص روزهای نبر است. برای تهیه چاشنی، لوبیا قرمز را بپزید و آب قرمز رنگ آن را خالی کنید. سیب‌زمینی را آب‌پز کنید. لوبیا و سیب‌زمینی را بکوبید تا کاملا با هم ترکیب شوند. پیاز، گشنیز، ادویه‌، آب‌نارنج را اضافه و با قاشق به هم بزنید تا کاملا مخلوط شوند.

چغور بغور زرتشتی

چغور بغور زرتشتی کاملا متفاوت از چغور بغور معروف ایرانی است. برای تهیه چغور بغور زرتشتی، بعد از تفت پیاز و زردچوبه، سیب‌زمینی خرد شده را به آن اضافه می‌کنند. سپس به ترتیب کمی آب، نمک و فلفل را به آن اضافه می‌کنند. بعد تعدادی تخم‌مرغ روی آن می‌شکنند. نهایتا با افزودن زیره به آن در ماهی‌تابه را می‌بندند و با شعله‌‌ی ملایم اجازه می‌دهند تا پخته شود.

سير و سداب میبد

سیر و سُداب در باور زرتشتیان علاوه بر دارا بودن خاصیت درمانی و ضدعفونی‌کنندگی، در هنگام آفرینگان‌خوانی پخته می‌‌شود تا بوی آن باعث شادی روان درگذشتگان شود. برای تهیه این غذا سیر، سداب و نعناع را در هاون می‌کوبند و به آن زردچوبه نیز اضافه می کنند. مقداری روغن را در ظرفی می‌ریزند و بعد از داغ شدن مواد کوبیده شده را داخل آن تفت می‌دهند. پس از اینکه این مخلوط کمی تفت داده شد، به آن سرکه و آب اضافه می‌کنند. برای سرو این غذا ابتدا نان‌ها را چند تکه می‌کنند و در کاسه‌ای می‌ریزند سپس مواد پخته شده را روی نان‌ها ریخته و به دلخواه آن را با نمک یا شکر میل می‌کنند. سُداب گیاهی علفی با بوی نامطبوعی است که در زمان قدیم برای مقابله با بیماری‌های مسری از جمله طاعون استفاده می‌شد.

آش‌های محلی یزد

انواع آش‌های محلی یزد شامل آش شولی، آش حسین، آش آبادان، آش ماش، آش انار، آش آلو و آش کدو است.

پرسش‌های متداول

غذاهای محلی میبد کدامند؟

آش شولی، قیمه نخود، خورش به آلو، کوفته نخودچی و کله گیپا معروف‌ترین غذاهای محلی میبد هستند.

غذاهای سنتی زرتشتیان کدامند؟

آش شولی، خورش گل همی، نان سیروگ، سير و سداب و چاشنی از غذاهای خاص زرتشتیان میبد است.